Hukuk Güncesi

Vasiyetname Nedir, Neden Yapılmalıdır?

Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname kişinin sağlığında edindiği mal varlığının ölümünden sonra kimler arasında, nasıl ve hangi şartlarla paylaşılacağını gösteren vasiyet eden kişinin bu konudaki arzularını bildiren bir belgedir.

Kişilere ölümü hatırlattığı için bazı insanlar vasiyetnameden bahsetmekten ya da bunu düşünmekten genellikle uzak dururlar. Ancak insanların sağlıklarında büyük çabayla elde ettikleri malvarlığının kimlere ve ne şekilde kalacağını belirlemek en doğal haklarıdır.

Vasiyet Yapma Özgürlüğünün Sınırları

Her bireyin vasiyetname yapma özgürlüğü vardır ancak bu özgürlük sınırsız değildir. İlk sınırlama malvarlığının ne kadarının vasiyetname konusu olabileceğiyle ilgilidir. İnsanlar vasiyetname ile malvarlığının sadece bir kısmı üzerinde tasarruf hakkına veya tamamı üzerinde tasarruf hakkına sahip olabilirler. Vasiyet edenin vasiyet sınırları yasal mirasçıların kim olduğuna bağlı olarak değişecektir.

Vasiyetname özgürlüğünün ikinci sınırı da şarta bağlı yapılan vasiyetnamelerde koyulan şartlarla ilgilidir. Bir diğer deyişle vasiyetnameyi şarta bağlı olarak yapmak mümkündür. Ancak burada belirtilecek şartların kamu düzenine ve ahlaka uygun olması gerekmektedir. Örneğin vasiyet edenin adına üç çocuğa burs verilmesi, okul yaptırılması, köpeğine bakılması ve benzeri şartlarla tüm malvarlığı bir kişiye vasiyet edilebilir. Ancak belirtmek gerekir ki vasiyet edilenin evlenmesi, boşanması yahut hiç evlenmemesi gibi şartlara şarta bağlı vasiyet yapılması mümkün değildir.

Vasiyet Yaptıktan Sonra Vasiyetnamenin Değiştirilmesi

Vasiyetname yapıldığı sırada bekar ve çocuksuz iken sonradan evlenip çocuk sahibi olunabilir. Böyle bir durumda yeniden vasiyetname yapılarak ilk vasiyetname geçersiz hale getirilebilir veya ilk yapılan vasiyetnameye vefat halinde, eş ya da çocuğun yasal mirasçı olarak bulunması durumunda bu vasiyetin geçersiz olacağı da yazılabilir.

Bekar ve Çocuksuz Olanların Vasiyeti

Bekar ve çocuksuz kişiler elbette vasiyet yapmak zorunda değillerdir. Eğer vasiyetname yapılmamış ise kanunda tanımlanan yasal mirasçılar yine kanunda tanımlandığı oranlarda miras hakkına sahip olacaklardır.

Bekar ve çocuksuz kişinin vefatı halinde kişinin anne babası hayatta ise ½ payı annesine, ½ payı babasına geçer. Eğer anne-baba hayatta değilse varsa kardeşlerine eşit oranlarda kardeşleri sağ değilse onların çocuklarına, kardeşi yok ise teyze, hala, amca, dayı ve/veya onların çocuklarına geçecektir. Ancak bu mirasçıların hiçbirinin olmadığı durumda malvarlığı devlete kalacaktır.

Vasiyet Yapmanın Önemi

Kişiler bazı aile üyelerini kendine daha yakın görebilir, daha fazla sevebilir veya maddi desteğe daha fazla ihtiyacı olduğunu, mal varlığından daha fazla yararlanmasını isteyebilir veya iletişimi olmayan hatta hiç tanımadığı mirasçılarının mal varlığından faydalanmamasının arzu edebilir. Örneğin kişinin eşi, çocuğu olmadığını, anne babanın, iki kardeşin de öldüğünü ve kardeşlerden birinin 1 diğerinin 4 çocuğu olduğunu düşünelim. Kişinin vasiyetname yapmadığı durumda kanuni miras oranları geçerli olacaktır. Ancak miras bırakan kendi vicdanlarında adaleti sağlamak amacıyla 5 yeğeninden birine, mirasından daha fazla pay bırakmak veya mirasın tamamını bırakmak isteyebilir. Miras bırakan vicdanındaki bu dengeyi vasiyet yoluyla gerçekleştirebilecektir. Aynı şekilde kendisine bakan bir mirasçısına veya üçüncü kişiye malının tamamını veya bir kısmını vasiyet edebilir. Hatta mal varlığını yeğenlerine bırakmak yerine bir vakıf ya da derneğe bırakmak isteyebilir. Vasiyet eden tüm bu düşüncelerini vasiyet yoluyla gerçekleştirme imkanına sahiptir.  

Mahfuz Hisseli Mirasçıların Bulunması

Vasiyet edenin eşi, çocukları, çocukları yoksa anne babası gibi mirasçıların mahfuz hissesi (saklı pay) vardır. Bu Muris’in mal varlığının mahfuz hisse kapsamında kalan bölümüne ilişkin vasiyet veya benzeri ölüme bağlı tasarruf işlemi yapamaması anlamına gelir. Kanun mahfuz hisseleri mirasçıların miras paylarının ancak bir kısmının ölüme bağlı tasarrufa konu olabilmesini düzenlemektedir. Örneğin, annenin miras payı ½ si ise bunun ¼ ‘ü saklı payıdır. Ancak bu saklı pay dışındaki kısım vasiyete konu olabilir.

Vasiyet Şekli

Vasiyetname şekil şartlarına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu şartlardan birinin yokluğu bile o vasiyeti geçersiz kılar. Yargıtay’ın vasiyetname iptalleriyle ilgili oldukça fazla sayıda kararı vardır.  Ayrıca vasiyet edilirken, vasiyet edilenin önceden ölümü, ikame vb. konularda birçok düzenleme düşünülmelidir. Bu nedenle vasiyetname ister el yazısı ile isterse noterde yapılsın mutlaka hukuki yardım alınarak yapılmalıdır.

Av. Nazan Şenol Dokudan