Hukuk Güncesi

ERP Yazılımları Ve Rekabet Hukuku Kapsamında Etkilenen Pazar

Bilgisayar programları (“Yazılımlar”), genel olarak; bilgisayarın çalışmasını ve diğer çevre birimleriyle etkileşimini kontrol eden, her bilgisayarda olması gereken ve diğer programların üzerlerinde çalışmasına olanak sağlayan platformları (Alt yapı) ve bu alt yapı programlarını kullanarak belirli bir ihtiyaca yönelik standart halde hazırlanan programları (paket uygulama programları) ya da özel bir ihtiyaca yönelik olarak yazılan veya belirli program parçacıklarının bir araya getirilmesi ile oluşturulan (özel uygulama) programları ifade eder.

Yazılımlar, ilk etapta bireysel ve kurumsal kullanıcılara dönük yazılımlar olmak üzere farklılaşmaktadır. Kurumsal yazılımlar, altyapı yazılımları (infrastructure software) ve uygulama yazılımları (application software) olarak iki gruba ayrılabilir. Uygulama yazılımlarının başlıca çeşitleri kelime işleme, kişisel veri sistemi idaresi, hesap çizelgeleri, grafik sunumları gibi faaliyetlerin gerçekleştirilmesine imkân veren kişisel verimlilik uygulamaları (personel productivity applications) ve temel ticari fonksiyonların etkin bir şekilde yerine getirilmesini sağlayan kurumsal uygulama yazılımlarıdır.

Kurumsal uygulama yazılımları (EAS) kendi içerisinde yerine getirdiği işlev dikkate alınarak daha alt gruplara ayrılmaktadır. Bu yazılımlar, bireysel ihtiyaçlara yönelik yazılımlara göre, daha kapsamlı ve ayrıntılı ihtiyaçlara cevap vermek amacıyla tasarlanması, fiyatı, satın alım öncesi ve sonrasında danışma, eğitim, destek gibi ek hizmetlere ihtiyaç duyulması gibi nedenlerle farklılaşmaktadır. Günümüzde yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte kurumlar ve şirketler, üretimden müşteri ilişkilerine kadar olan tüm iş süreçlerini otomatize etmek, kurumsal kaynaklarını planlamak ve yönetmek için bilişim teknolojileri ve bu teknolojilerin bir parçası olan yazılımları kullanmaktadır.

Kurumsal uygulama yazılımları (EAS) başlıca aşağıdaki kategorilere ayrılmaktadır:

• Kurumsal Kaynak Planlaması (Enterprise Resource Planning/ERP)
• Müşteri İlişkileri Yönetimi (Customer Relationship Management/CRM)
• Tedarik Zinciri Yönetimi (Supply Chain Management/SCM)
• Yönetim ve Üretim Uygulamaları (Operation and Manufacturing Application/OMA)
• Analitik İş Uygulamaları (Business Analytics/BA)

Rekabet Kurumu’muz da 10-56/1089-411 sayılı ve 26.8.2010 tarihli kararında ana hatları itibariyle bu tasnif yöntemini benimsemiştir.

Hızla gelişen teknoloji karşısında bir yandan bu temel yazılım alanları küçük alt alanlara doğru ayrışmakta, diğer yandan yeni alanlar ortaya çıkmaktadır. Ayrıca EAS alanında yazılım modülleri ayrı ayrı ürünler haline gelebilmekte, yazılım ürün çeşitliliği gün geçtikçe artmaktadır. Bu nedenle AB Konseyi kararlarında görüleceği üzere, ürün alanları çoğu zaman tam ve net tespit edilememektedir.

Talep açısından bakıldığında, kullanıcıların kurumsal uygulama yazılımlarını hangi yollarla ve hangi faktörleri göz önünde bulundurarak satın aldıkları önem arz etmektedir. Kurumsal kullanıcılar, yazılım ihtiyaçlarını;

Fuat Alican, Dünyada ve Türkiye’de Yazılım Sektörü, İletişim Yayınları, 2006, s.97

• Doğrudan yazılım üreticilerinden veya bayi/distribütör/çözüm ortağı kanallarından
• Bu konuda danışmanlık hizmeti veren firmalardan,
• Dış kaynak kullanımı yoluyla (yazılımın başkasına ait donanım üzerinde host edilmesi)
• Ya da yazılım ihtiyaçlarına göre yazılım geliştirici firmalar tarafından yeni yazılım dizayn edilmesi ve geliştirilmesi yoluyla sağlayabilmektedir.

Gerek Fikri ve Sınai Mülkiyet mal varlıklarının devralınmasında, gerekse bu hakları kendi mülkiyetinde bulunduran şirketlerin devir işlemlerinde, koşulların varlığı halinde, yapılacak “Ürün Pazarı” analizinin birinci aşaması; yukarıda belirttiğimiz genel ilkeler çerçevesinde yapılacaktır. Bir yazılım ürünüyle ilgili Rekabet Kurumu incelemesinde, ürünün pazar alanının; ana pazar alanı olan EAS mı, yoksa ERP, CRM, SCM gibi alt segmentler olarak mı şekilleneceğini, her bir olayda ayrı ayrı değerlendirmek gerekecektir.

Rekabet Kurumu’nun K:10-56/1089-411 numaralı kararında da bu hususa değinilmiş ve kurumsal yazılımlar; kurumsal kaynak yönetimi, müşteri ilişkileri yönetimi, arz zinciri yönetimi gibi alt pazarlara ayrılmıştır.

Ancak, Kurulun 28.04.2011 tarihli kararında belirtildiği üzere “piyasanın karmaşık doğasının piyasaya ilişkin değerlendirme yapmayı ve geleceğe dönük öngörülerde bulunmayı oldukça güçleştirdiği” dikkate alınacak olursa; bu tanımların da çok da kesin pazar tanımları olamayacağını, her bir ürün ve o ürünün özellikleri bazında kapsamlı değerlendirmeler yapılması gerektiğini de ifade etmemiz gerekiyor.

Etkilenen pazar dışındaki diğer hususlar ise; her bir izin işlemi özelinde ve 2010/4 sayılı tebliğ kapsamında ayrıca analiz edilecektir.

Av. Haluk İnanıcı