Hukuk Güncesi

Eşin Ölümü Halinde Evlilik İçinde Edinilmiş Malların Paylaşımı

2002 yılındaki Medeni Kanun değişikliği ile birlikte (en basit tanımı ile) evlilik içinde edinilen mallarda diğer eşin hakkı olduğunu ve boşanma sonrası ya da boşanma davası ile birlikte buna ilişkin dava açarsa bu hakkını elde edebileceğini neredeyse herkes öğrendi. Ancak eşlerden birinin ölümü halinde de sağ kalan eşin diğer mirasçılara ya da diğer mirasçıların sağ kalan eşe karşı aynı davayı açma hakkı bulunduğu yeterince bilinmemektedir.  

Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Sağ Kalan Eşin Açacağı Edinilmiş Mal Davası

Eşlerden birinin ölümü durumunda sağ eşin yasal miras payı çocuklar varsa ¼, çocukların olmadığı durumda da çoğu zaman ½ olmaktadır.  Birçok durumda mirasçılardan biri veraset ilamı çıkartır ve veraset ilamındaki oranlar üzerinden ölen kişinin üzerine kayıtlı olan menkul ve gayrimenkul mallar mirasçılar tarafından paylaşılır. Oysaki evlilik birliği içinde edinilen malların çoğunluğu ölen eşin üzerine ise burada sağ kalan eşin mirasın paylaşımından önce edinilmiş mal hakkını alması gerekir. Sağ kalan eş, çocuklarına ya da çocuklar yoksa eşinin diğer mirasçılarına karşı dava açarak ölen eş üzerine kayıtlı malların edinilmiş mal olduğunu ve bunların yarısı üzerinde hak sahibi olduğunu ispat edip önce bu hakkını almalı, ardından ölen eş üzerinde kalan mallara ilişkin miras paylaşımı veraset ilamındaki oranlar üzerinden yapılmalıdır.

Ölen Eşin Mirasçılarının Sağ Kalan Eşe Karşı Açacağı Edinilmiş Mal Davası

Madalyonun bir başka yüzü daha vardır.  Elbette ki ölen eşin (muris) de sağ kalan eş üzerine (varsa) kayıtlı olan mallar üzerinde edinilmiş mal hakkı bulunmaktadır. Bu nedenle de ölen eşin diğer mirasçıları (çocuklar, anne-baba veya kardeşler) sağ kalan eşe karşı dava açarak murisin edinilmiş mal hakkından doğan alacağının verilmesini ve ondan sonra miras paylaşımın yapılmasını isteyebilirler.

Örneğin her iki taraf da 2002 tarihinden sonra kendi emekleri ile 4 ev (dördünün de değerinin eşit olduğunu varsayalım) almış ve bunlardan biri ölen eş üzerine, 3 tanesi de diğer eş üzerine tapulanmış olsun…  Tarafların (sağ kalan eş ve murisin diğer mirasçıları) açacakları edinilmiş mal davası ile bu 4 evin değeri yarı yarıya paylaşılır ve ardından ölen eş üzerinde kalan 2 ev değeri mirasçılar arasında miras payları üzerinden paylaşılır. Bu durumda sağ kalan eş de bu 2 ev bedeli üzerinden miras payını alır.

Davanın Tarafları ve Aile ilişkileri

Eğer konu sulhen çözülemezse açılacak davanın tarafları ne yazık ki yakın akrabalar olacaktır. Anne ya da baba çocuklarına karşı, çocuklar anne-babasına karşı ya da sağ kalan eş diğer eşin anne babasına karşı veya anne-babanın gelin ya da damadına karşı bu davayı açması gerekecektir. Yakın akrabalar arasında bu tür davaların görülmesinin aile ilişkilerini zedelediği düşünülse ve dava açılması tercih edilmese de özellikle tarafların çocuksuz olduğu (zira çocuk olmadığında sağ kalan eş, eşi ile birlikte çabalayarak edindikleri ve ölen eşinin üzerine kayıtlı olan malvarlığının sadece ½ sinde miras hakkına sahip oluyor) ya da üvey çocukların olduğu durumlarda bu davaların açıldığını görüyoruz.  

Yine unutmamak gerekiyor ki; çocuk olduğu durumda eşin miras payı ¼ olduğundan edinilmiş mal davası açılmadığı zaman, sağ kalan eş geçimini çocuklarının vicdanına bırakmak durumunda kalabiliyor. Bu nedenle bazı durumlarda dava açılması tercih edilmese de haklarına vakıf eşlerin dava sürecine gerek kalmadan uzlaşma ile ya da ihtiyari arabuluculuk ile hakkını hukuki olarak tesis etmesi çeşitli mağduriyetlerin önüne geçebilecektir.

Av. Nazan Şenol Dokudan